Het dagelijkse leven is nu doorspekt met een tastbaar gevoel van angst voor de toekomst van de planeet. Dit gevoel blijft relatief nieuw. Slechts een paar jaar geleden zat de klimaatcrisis in de periferie van de reguliere media. Toegegeven, het zou moeilijk zijn geweest om iemand te vinden die niet op zijn minst enigszins op de hoogte was van de onderwerpen van het broeikaseffect, vervuiling, koolstofvoetafdruk en hun risico's - maar tegenwoordig is het onderwerp grotendeels onvermijdelijk. Het domineert de krantenkoppen, zelfs wanneer de wereld in de greep is van een nieuwe crisis – hoewel deze crises weliswaar vaak hun eigen verband met de opwarming van de aarde delen.
Van natuurrampen – overstromingen, sneeuwstormen en orkanen – tot de grootste headliner in de recente geschiedenis – het Coronavirus – alle wegen leiden terug naar het menselijk leven en zijn onhoudbare wegen.
Er is helaas heel weinig dat de gemiddelde persoon kan doen. Overheden, bedrijven en bedrijven voelen zich onder druk gezet om met oplossingen te komen - maar, zoals steeds duidelijker wordt, wordt zoveel beïnvloed door het streven naar winst, marktdominantie en de bereidheid om langetermijnsuccessen op te offeren voor kortetermijnwinsten.
Als zodanig zijn veel van de oplossingen die naar voren worden gebracht niet wat ze lijken te zijn. Ze bieden valse beloften en geruststellingen in plaats van vooruitgang, en moeten waar mogelijk worden gehinderd.
Koolstofkredieten
Voor bedrijven is de oplossing voor de steeds groter wordende klimaatcrisis relatief eenvoudig: verminder de koolstofemissies waar mogelijk en investeer meer in hersteltechnologieën en projecten zoals bodemherstel, het planten van bomen en hernieuwbare energiebronnen.
De realiteit is natuurlijk lastiger dan dat – bedrijven moeten immers nog steeds winst maken om te overleven, en tijd en middelen toewijzen zonder de bedrijfsresultaten te schaden, is een lastige evenwichtsoefening.
Het is dan ook geen verrassing dat sommige bedrijven op zoek zijn naar het eenvoudigere alternatief: de weg van de minste weerstand, die hen in staat stelt ongestoord door te gaan, terwijl ze toch een sterker gevoel van sociale verantwoordelijkheid kunnen tonen zonder ronduit te liegen tegen klanten.
In dit geval verschijnt de 'weg van de minste weerstand' in de vorm van koolstofkredieten. In plaats van actief hun eigen CO2-uitstoot te verminderen, kunnen bedrijven een vergunning voor CO2-productie ‘kopen’ in de vorm van credits. Idealiter zullen deze kredieten in de loop van de tijd afnemen, wat betekent dat bedrijven geleidelijk moeten toewerken naar lagere emissies.
Bioplastics
De voordelen van recycling – het verminderen van de dagelijkse instroom van niet-composteerbaar en soms giftig afval dat in de oceanen van de wereld terechtkomt – behoeven geen introductie, en er zijn tal van initiatieven genomen om de impact van een individu op het milieu te minimaliseren.
Dit gebied is echter niet zonder valse beloften. De term 'bioplastics' zelf is een vage term zonder specifieke definitie. Het is verwant aan die algemene marketingbuzzwords - 'natuurlijk', 'milieuvriendelijk' en 'bewust'.
Maar tal van studies hebben giftige chemicaliën ontdekt in een lange lijst van bioplastics. Bovendien heeft bijvoorbeeld een enkele 'bioplastic' wegwerpbeker waarschijnlijk een aanzienlijke ecologische voetafdruk. Het maken van bioplastic is een energie- en grondstofintensief proces – een proces dat volgens sommige schattingen meer schade aanricht dan de productie van standaard plastic voor eenmalig gebruik.
Koolstofafvang, gebruik en opslag (CCUS)
Dit is misschien wel een van de meest opmerkelijke voorbeelden die we hebben van de energiesector die probeert te profiteren van zijn eigen ecologische voetafdruk.
Simpel gezegd, het is de gewoonte om opgevangen koolstof (koolstof uitgestoten door de oliereuzen van de industrie tijdens de winning) te gebruiken om de oliewinning te verbeteren - een praktijk waarbij grote hoeveelheden CO2 in bijna uitgeputte oliebronnen moeten worden gepompt, om om nog meer olie te winnen.
Dit was echter niet hoe het aan het publiek werd gepresenteerd. Oliemaatschappijen verklaarden alleen maar dat ze, met publieke financiering, zouden werken om hun eigen CO2-emissies op te vangen en te voorkomen dat deze in de atmosfeer zouden lekken en zouden bijdragen aan de opwarming van de aarde.
De praktijk werd voor het eerst geïntroduceerd in de jaren 1970, maar blijft vandaag de dag een groot probleem – en biedt alle bewijzen die we nodig hebben voor de interesse van de industrie (of het gebrek daaraan) om de planeet te beschermen tegen haar eigen schadelijke praktijken.
Groenwassen
Dit is een onderwerp dat we onlangs hebben behandeld en heeft een van de meest directe gevolgen voor consumenten die hun steentje willen bijdragen aan milieuhervormingen. Bedrijven die willen profiteren van de grote (en groeiende) demografie van consumenten die meer ethische, milieubewuste keuzes willen maken – en die bereid zijn meer te investeren om die keuzes te maken – profiteren van een breed scala aan vage termen, marketingtrucs en rebranding die wijzen op een groter gevoel van maatschappelijke verantwoordelijkheid, zonder het voorwerk of de investering.
Fracking
Fracking heeft de afgelopen jaren behoorlijk wat aandacht gekregen. Het is de praktijk van het opvangen van diep onder de grond begraven aardgas door middel van 'injecties' van vloeistof onder hoge druk.
Als dat klinkt als eenriskante onderneming, je zou gelijk hebben. Desalniettemin heeft fracking de afgelopen jaren een behoorlijke stempel op het landschap gedrukt en is de overheid relatief zwijgzaam gebleven over de risico's die door veel groepen en individuen worden geuit. Alleen al in het VK zijn tienduizenden putten gebouwd om bruikbare natuurlijke gassen zoals methaan te verzamelen.
De voorgestelde voordelen zijn goedkoper gas en betere werkgelegenheid.
Maar fracking kan gemakkelijk watervoorraden vervuilen, en het vermogen om enorme hoeveelheden goedkoop aardgas te 'ontsluiten' dreigt de verschuiving naar hernieuwbare technologieën te laten ontsporen. Het betekent dat de focus blijft liggen op fossiele brandstoffen en het uitputten van natuurlijke hulpbronnen van potentiële verontreinigende stoffen, in plaats van die miljoenen te investeren in het vergroten van de capaciteit van het VK voor duurzame energieproductie.
Gezien het feit dat technologieën zoals zon-PV veel minder impact hebben op het milieu en werken door een gratis, oneindig beschikbare en niet-giftige energiebron te oogsten, is het voor een buitenstaander verbijsterend waarom de overheid zo koppig fracking nastreeft om haar gezonde alternatieven.
Hoe herkennen we valse oplossingen?
Valse oplossingen zijn er in vele vormen, zoals blijkt uit de verschillende hierboven genoemde projecten en technologieën. Foute oplossingen lijken vaak te mooi om waar te zijn, maar dat is geen bruikbare maatstaf als tal van echt bruikbare oplossingen ook grote beloften kunnen doen.
Valse oplossingen komen zo vaak in de vorm van ‘alternatieve alternatieven’. Inmiddels kennen we allemaal de hoekstenen van een groen herstel. Hernieuwbare energie afkomstig van zonne-, wind-, golf- en biothermische technologieën moet onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen vervangen. Middelen die dichter bij huis worden verkregen, moeten waar mogelijk meer worden gebruikt. Eenmalig gebruik moet zoveel mogelijk worden vermeden. De natuur moet worden ondersteund bij genezing.
Zoveel valse oplossingen lijken bedacht te zijn in een poging om deze simpele oplossingen te vermijden. De regering is er in haar streven naar kernenergie niet in geslaagd een overtuigend argument naar voren te brengen waarom het superieur is aan de vele echt duurzame alternatieven.
Ze zijn ook afhankelijk van termen die geen duidelijke betekenis hebben. 'Netto nul' koolstofemissies is bijvoorbeeld niet hetzelfde als 'nul' koolstofemissies, maar wat betekent het voor de leek? Bioplastics is een samentrekking van een populair modewoord in (zogenaamd) groene cirkels.
Er zullen altijd manieren zijn om veronderstelde oplossingen voor de klimaatcrisis tot de kern door te dringen, maar daarvoor moeten we openstaan voor tegenargumenten en ons aandachtig richten op de technologieën en oplossingen die we inmiddels allemaal definitief weten te werken.